Ô nhiễm môi trường nước là gì? Hậu quả, biện pháp khắc phục tại Việt Nam

Ô nhiễm môi trường nước là gì? Đây là vấn đề nhức nhối và ngày càng nghiêm trọng tại Việt Nam, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người và hệ sinh thái. Hiểu rõ vấn đề trên giúp bạn dễ dàng áp dụng các biện pháp khắc phục hiện trạng này.

Ô nhiễm môi trường nước là gì?

Ô nhiễm môi trường nước là hiện tượng mà các đặc tính tự nhiên của nước bị thay đổi do sự hiện diện của các chất độc hại hoặc các tác nhân vật lý, hóa học và sinh học.

Những thay đổi làm cho môi trường này trở nên không an toàn cho sức khỏe con người, động vật và thực vật, đồng thời gây ra những tác động tiêu cực đến hệ sinh thái.

Nguồn nước bị ô nhiễm không chỉ giới hạn ở một khu vực cụ thể mà có thể xảy ra ở nhiều nơi khác nhau như sông, hồ, biển, suối.

Trong môi trường bị nhiễm bẩn, các chất độc hại có khả năng xuất phát từ nhiều nguồn khác nhau. Điều đó dẫn đến sự tích tụ của các chất độc trong nước, gây nguy hiểm cho các sinh vật sống trong hệ sinh thái này và những người sử dụng nguồn tài nguyên đó.

#5 Nguyên nhân gây ô nhiễm nguồn nước hiện nay

Hiểu rõ nguyên nhân ô nhiễm nước là bước đầu tiên để tìm ra giải pháp bảo vệ hiệu quả.

Chất thải từ hoạt động công nghiệp gây nhiễm bẩn

Các nhà máy và khu công nghiệp thải ra lượng lớn hóa chất độc hại, kim loại nặng như thủy ngân, chì và các hợp chất hữu cơ.

Chất thải công nghiệp không qua xử lý hoặc xử lý không đạt tiêu chuẩn, trực tiếp đổ vào sông, hồ, biển làm nhiễm bẩn nghiêm trọng.

Chất thải từ hoạt động nông nghiệp làm nguồn nước nhiễm độc

Sử dụng phân bón hóa học và thuốc trừ sâu quá mức làm cho các chất đó bị rửa trôi vào nguồn tài nguyên này.

Chất thải từ chăn nuôi, chứa nhiều chất hữu cơ và vi sinh vật gây bệnh, nếu không được xử lý đúng cách cũng góp phần gây ô nhiễm.

Chất thải từ sinh hoạt và đô thị khiến nước dơ

Chất thải sinh hoạt từ các hộ gia đình, cơ sở công cộng chứa các chất hữu cơ, vi khuẩn và hóa chất từ sản phẩm tẩy rửa.

Rác thải rắn, đặc biệt là nhựa, vứt bừa bãi gây tắc nghẽn hệ thống ống cống và ô nhiễm nguồn nước.

Khai thác tài nguyên không đảm bảo an toàn

Các hoạt động khai thác khoáng sản cũng thải ra môi trường nguồn nước chứa nhiều hóa chất và kim loại nặng

Các sự cố tràn dầu và khai thác dầu khí ngoài khơi gây ô nhiễm biển nghiêm trọng, ảnh hưởng đến hệ sinh thái biển.

Các hiện tượng tự nhiên của môi trường

Sự phân hủy các chất hữu cơ tự nhiên như lá cây, xác động vật cũng có thể làm tăng nồng độ các chất hữu cơ trong nguồn tài nguyên này.

Hậu quả của sạt lỡ đất cuốn theo các chất dinh dưỡng và hóa chất vào các nguồn nước, gây ô nhiễm và thay đổi chất lượng của nó.

Hậu quả ô nhiễm môi trường nước

Ô nhiễm môi trường nước gây ra những hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng tiêu cực đến mọi khía cạnh của đời sống, bao gồm:

Nước bẩn gây hại cho sức khỏe con người 

Khi môi trường này chứa nhiều vi sinh vật, ký sinh trùng gây bệnh như tả, thương hàn, tiêu chảy,…

Hóa chất độc hại trong nước bị nhiễm bẩn có thể gây ung thư, ngộ độc, ảnh hưởng đến hệ thần kinh, sinh sản,…

Sử dụng nguồn tài nguyên này để tưới tiêu cho cây trồng, chăn nuôi gia súc cũng sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe con người qua đường thức ăn.

Ảnh hưởng đến hệ sinh thái xung quanh

Nước ô nhiễm làm giảm lượng oxy hòa tan, dẫn đến cái chết của các sinh vật sống trong môi trường thủy sinh.

Hóa chất độc hại trong nguồn nước có thể tích tụ trong cơ thể các sinh vật, ảnh hưởng đến khả năng sinh sản và phát triển của chúng.

Hệ sinh thái này bị phá vỡ dẫn đến mất cân bằng sinh thái, ảnh hưởng đến chuỗi thức ăn và đa dạng sinh học.

Gây ô nhiễm các môi trường liên quan

Khi sông, suối, ao, hồ nhiễm bẩn sẽ thẩm thấu vào đất, gây ô nhiễm môi trường đất và ảnh hưởng đến chất lượng cây trồng.

Nguồn nước này chảy ra đại dương có thể làm nhiễm bẩn môi trường biển, ảnh hưởng đến hệ sinh thái và ngành du lịch.

Thiếu hụt nguồn nước sạch để sử dụng

Khi tài nguyên này bị nhiễm bẩn sẽ khiến lượng nước sạch ngày càng cạn kiệt, ảnh hưởng đến sinh hoạt và sản xuất của con người.

Ngoài ra, nguồn nước suy giảm còn là nguyên nhân hạn hán.

Việc xử lý ô nhiễm nước để sử dụng cũng tốn kém nhiều chi phí và công sức.

Ảnh hưởng đến kinh tế – xã hội

Chi phí cho việc điều trị bệnh do tình trạng này gây ra là gánh nặng lớn cho ngân sách chính phủ và người dân.

Ảnh hưởng đến ngành du lịch, đánh bắt thủy sản, sản xuất nông nghiệp,…

Hiện tượng này còn có thể gây ra các mâu thuẫn, tranh chấp về nguồn tài nguyên giữa các địa phương, quốc gia.

Ngoài ra, ô nhiễm môi trường nước còn ảnh hưởng đến cảnh quan thiên nhiên, làm mất đi vẻ đẹp của môi trường sống.

Thực trạng ô nhiễm nước ở Việt Nam hiện nay

Hệ thống mạch nước tại Việt Nam với hàng ngàn con sông, suối và hồ, không chỉ là nguồn sống của động, thực vật mà còn cung cấp tài nguyên cho hàng triệu người và sản xuất. Tuy nhiên, tình trạng suy thoái và ô nhiễm nghiêm trọng đang diễn ra do khai thác quá mức và xả thải không xử lý.

Thống kê từ Bộ Y tế và Bộ Tài Nguyên môi trường cho thấy hàng năm có khoảng 9.000 người tử vong và gần 200.000 trường hợp mắc bệnh ung thư, một phần lớn do sử dụng nước ô nhiễm.

Nghiên cứu của Trung tâm Quan trắc môi trường Quốc gia chỉ ra tình trạng ô nhiễm nặng ở nhiều khu vực, đặc biệt là Miền Bắc và Đồng bằng sông Cửu Long.

Các con sông như Kỳ Cùng, Sông Cầu và Sông Nhuệ đang gặp vấn đề nghiêm trọng về nhiễm bẩn, ảnh hưởng đến cả sinh thái và sức khỏe cộng đồng.

Miền Trung và Tây Nguyên cũng gặp phải tình trạng giảm chất lượng nước do các công trình thủy lợi, trong khi Đông Nam Bộ chịu áp lực từ chất thải công nghiệp và sinh hoạt.

Sự mở rộng của nước bẩn đang là mối đe dọa lớn, đặc biệt là đối với các hệ thống sông như Sông Sài Gòn và sông Vàm Cỏ ở Đồng bằng sông Cửu Long.

Tìm hiểu thêm lũ quét xảy ra ở đâu, những nơi nước bị nhiễm bẩn có lũ quét không?

#3 Biện pháp khắc phục ô nhiễm môi trường nước hiệu quả

Sau khi hiểu rõ được ô nhiễm nguồn nước là gì thì việc cần làm là áp dụng các biện pháp khắc phục tình trạng bị nhiễm bẩn để bảo vệ nguồn sống và sức khỏe của cộng đồng.

Xử lý nước thải đạt tiêu chuẩn

Xây dựng và hoàn thiện hệ thống xử lý chất thải sinh hoạt và công nghiệp đạt tiêu chuẩn, không xả thải trực tiếp ra hệ sinh thái là cách khắc phục ô nhiễm môi trường nước phổ biến.

• Áp dụng các công nghệ xử lý chất thải tiên tiến, hiệu quả, thân thiện.
• Kiểm soát chặt chẽ hoạt động xả thải của các nhà máy, khu công nghiệp, hộ gia đình,…

Hạn chế sử dụng hóa chất độc hại là giải pháp ô nhiễm nước hiệu quả

Hạn chế sử dụng phân bón hóa học, thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ trong sản xuất nông nghiệp và thực hiện các chính sách như:

• Khuyến khích sử dụng các sản phẩm hữu cơ, sinh học an toàn cho môi trường.
• Tăng cường kiểm soát việc sử dụng hóa chất nồng độ cao trong các ngành công nghiệp, sản xuất.
• Nâng cao nhận thức cho người dân về tác hại của hóa chất độc hại đối với môi trường và sức khỏe con người.

Thu gom và xử lý rác thải đúng quy trình

Thu gom rác thải sinh hoạt, rác thải công nghiệp theo định kỳ, không vứt rác thải bừa bãi là giải pháp ô nhiễm nguồn nước đang được nước ta thực hiện:

• Xây dựng và hoàn thiện hệ thống xử lý rác thải, đảm bảo an toàn cho hệ sinh thái.
• Khuyến khích tái chế, tái sử dụng rác thải để giảm thiểu lượng rác thải thải ra môi trường.
• Có chế tài xử phạt nghiêm minh đối với các hành vi vứt rác bừa bãi, xả rác thải trái phép.

Kết luận 

Trong bối cảnh ô nhiễm môi trường nước gây ra những hậu quả nghiêm trọng, việc thực hiện các giải pháp khắc phục là hết sức cần thiết để đảm bảo nguồn tài nguyên này sạch sẽ và bền vững cho tương lai.